ایمنی در محیط کار، به‌ویژه در صنایعی که با الکتریسیته سروکار دارند یا احتمال تجمع بارهای ساکن وجود دارد، اولویت اصلی است. خطرات ناشی از تخلیه الکترواستاتیکی (ESD) یا تماس با جریان برق مستقیم می‌توانند منجر به حوادث جدی، آسیب به تجهیزات گران‌قیمت و حتی تلفات جانی از انفجار شوند.
تجهیزات حفاظت فردی (PPE) نقش بسیار حیاتی در کاهش این خطرات ایفا می‌کنند و کفش‌های ایمنی یکی از اجزای کلیدی این سیستم حفاظتی هستند. اما همه کفش‌های ایمنی یکسان نیستند. دو دسته تخصصی برای مقابله با خطرات الکتریکی و استاتیکی طراحی شده‌اند: کفش‌های آنتی استاتیک و کفش‌های عایق برق (EH).
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که ممکن است برای افراد پیش بیاید این است که کفش ایمنی عایق برق چیست و تفاوت آن با کفش ایمنی آنتی استاتیک در چیست؟ هدف این مقاله، تشریح اصول عملکرد و کاربرد این دو نوع کفش در چارچوب مدیریت ریسک است، نه مقایسه مستقیم آن‌ها به عنوان محصولات رقیب، بلکه به عنوان ابزارهای متفاوت برای نیازهای ایمنی مشخص برای افراد در محیط‌های کاری مختلف.
کفش ایمنی عایق برق
کفش ایمنی عایق برق (EH) برای محافظت فرد در برابر خطر برق گرفتگی طراحی شده است. این کفش با داشتن سر پنجه کامپوزیت، زیره و پاشنه‌ای از مواد با مقاومت الکتریکی بسیار بالا، به عنوان یک مانع عمل کرده و از عبور جریان برق از بدن به زمین در صورت تماس تصادفی با مدارات الکتریکی جلوگیری می‌کند.
این نوع کفش که عملکردی متضاد با کفش آنتی استاتیک دارد، به عنوان یک وسیله حفاظت ثانویه (نه اولیه) در نظر گرفته می‌شود و برای برق‌کاران و افرادی که در محیط‌های با ریسک تماس الکتریکی کار می‌کنند، جهت جلوگیری از تکمیل مدار خطرناک از طریق بدن ضروری است.
کفش ایمنی آنتی استاتیک
کفش ایمنی آنتی استاتیک (یا ضد استاتیک) نوعی پاپوش محافظ است که با داشتن مقاومت الکتریکی مشخص، از جمع شدن الکتریسیته ساکن روی بدن فرد جلوگیری کرده و بار الکتریکی را به صورت ایمن به زمین منتقل می‌کند. هدف اصلی آن کاهش خطر ایجاد جرقه ناشی از تخلیه الکترواستاتیکی (ESD) است که می‌تواند موجب آتش‌سوزی یا انفجار در محیط‌های دارای مواد قابل اشتعال شود.
مدیریت خطر الکتریسیته ساکن و نقش کفش‌های آنتی استاتیک:
الکتریسیته ساکن در اثر اصطکاک بین سطوح ایجاد شده و روی بدن انسان یا اشیاء تجمع می‌یابد. تخلیه ناگهانی این بار (ESD) می‌تواند جرقه‌ای ایجاد کند که در محیط‌های حاوی گازها، بخارات یا گرد و غبارهای قابل اشتعال، منجر به آتش‌سوزی یا انفجار شود. همچنین، این تخلیه می‌تواند به قطعات الکترونیکی بسیار حساس آسیب بزند.
مدیریت این خطر نیازمند جلوگیری از تجمع بیش از حد بار ساکن و فراهم کردن مسیری کنترل‌شده برای تخلیه ایمن آن به زمین است. این کفش‌ها دقیقاً برای اجرای این اصل طراحی شده‌اند. آن‌ها دارای مقاومت الکتریکی مشخصی در محدوده استاندارد (معمولاً 0.1 تا 1000 مگااهم طبق EN ISO 20345) هستند که اجازه می‌دهد بار ساکن به آرامی و به طور مداوم از بدن فرد به زمین منتقل شود، بدون اینکه امکان ایجاد جرقه خطرناک فراهم گردد. این کفش‌ها یک "پل" کنترل‌شده بین بدن و زمین ایجاد می‌کنند.
استفاده از این کفش‌ها در محیط‌هایی که کنترل استاتیک حیاتی است، مانند صنایع نظامی، الکترونیک، مخابرات، تولید مواد منفجره، پتروشیمی، اتاق‌های رنگ، بیمارستان‌ها (نزدیک گازهای بیهوشی قابل اشتعال) و هر مکانی که تجمع بار ساکن می‌تواند منجر به احتراق یا آسیب به محصولات شود، ضروری است.
تمایز عملکردی برای ایمنی بهینه
همانطور که مشخص شد، این دو نوع کفش عملکردهای کاملاً متفاوتی دارند و حتی می‌توان گفت متضاد هستند:
- کفش آنتی استاتیک: رسانایی کنترل‌شده برای تخلیه بار ساکن.
- کفش عایق برق (EH): مقاومت بسیار بالا برای جلوگیری از عبور جریان برق.
درک این تمایز حیاتی است، زیرا استفاده از کفش نامناسب می‌تواند بی‌فایده یا حتی خطرناک باشد. برای مثال، پوشیدن کفش عایق برق در محیطی که نیاز به تخلیه بار ساکن برای جلوگیری از انفجار دارد، می‌تواند خطر را افزایش دهد، زیرا مانع تخلیه طبیعی بار می‌شود. برعکس، پوشیدن کفش آنتی استاتیک هنگام کار با مدارهای برق‌دار می‌تواند مسیر خطرناکی برای عبور جریان برق از بدن ایجاد کند.
در نهایت کفش‌های ایمنی آنتی استاتیک و عایق برق، ابزارهای تخصصی مهمی برای مدیریت خطرات مشخص در محیط کار هستند. آن‌ها نمایانگر دو استراتژی متفاوت برای مقابله با خطرات ناشی از الکتریسیته ساکن و جریان برق هستند: یکی با تسهیل تخلیه کنترل‌شده و دیگری با ایجاد مانع عایق. انتخاب کفش مناسب می‌تواند از خطرات جدی در محیط کار جلوگیری کند و سلامت و ایمنی شما را تضمین کند. به همین دلیل، خرید از یک فروشگاه معتبر مثل کاراسیف که محصولات با کیفیت را عرضه می‌کند، می‌تواند تضمین‌کننده ایمنی شما باشد.
"همین حالا می‌توانید برای خرید کفش ایمنی مناسب از طریق فروشگاه اینترنتی کاراسیف اقدام نمایید."